Seban, DemetÇelik, Ayşe2025-09-192025-09-192024https://hdl.handle.net/20.500.12868/2630Bu çalışma, ilkokul öğrencilerinin eleştirel okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesine yönelik hazırlanmıştır. Çalışmanın amacı, peri masalları kullanılarak geliştirilen okuma yazma etkinliklerinin 4. sınıf öğrencilerinin eleştirel okuryazarlık becerilerinin gelişimine etkisini araştırmaktır. Dolaylı olarak, eleştirel okuryazarlığın gelişiminde masalların ve yazma temelli etkinliklerin rolünü tartışmaktır. Araştırmanın uygulaması, 2023-2024 eğitim öğretim yılında Alanya'da bulunan bir devlet ilkokulunun sınıf mevcudu 31 olan 4. sınıf öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir ancak metinleri tam olan 23 öğrenci katılımcı olarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Çalışma için 3 aşamalı modüler bir program geliştirilmiştir. Yapı söküm, yeniden yapılandırma ve dönüştürme aşamaları için hazırlanan etkinlikler sonunda öğrenciler, masalları yeniden yapılandırarak ve tamamen dönüştürerek yazmışlardır. Masal olarak Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler (PP), Sindirella (S), Çizmeli Kedi (ÇK) ve Jack ve Fasulye Ağacı (JFA) seçilmiştir. Veriler, öğrencilerin yeniden yapılandırma ve dönüştürme aşamalarında yazdığı metinler, 10 öğrenciyle araştırma öncesi ve sonrası yapılan görüşmeler ve araştırmacı alan notları aracılığıyla toplanmıştır. Toplanan bu verilerin analizinde içerik analizi ve sürekli karşılaştırmalı analiz kullanılmıştır. Bu araştırmada elde edilen mevcut bulgular, eleştirel okuryazarlık becerilerine ilişkin değerlendirildiğinde en çok birinci boyut olan "durum ve değere meydan okuma" öne çıkmıştır. Onu dördüncü boyut olan "problemi eleştirel ve tüm karmaşıklığı ile tanımlama" takip etmiştir. Daha sonra sırasıyla üçüncü boyut olan "çoklu bakış açılarını inceleme", beşinci boyut olan "problemin çözümüne yönelik sosyal eyleme geçme" ve en az olan "kendi ön kabullerini sorgulama" boyutu gelmiştir. Her bir masal için yazılan eleştirel boyutlar değerlendirildiğinde en çok içerik olan masallar sırasıyla PP, S, ÇK ve JFA'dir. Öğrencilerin yazdığı dönüştürme metni içeriklerinde, yeniden yapılandırma metinlerine göre eleştirel okuryazarlık içeriklerinde düşüş yaşanmıştır. Bu düşüş son iki masalda daha belirgindir. Uygulama öncesi ve sonrası görüşme sorularına verilen cevaplar incelendiğinde ise uygulamaların metin katılımcısı alanındaki görüş ve düşüncelerine katkı sunmadığı görülmüştür. Metin kullanıcısı olarak öğrencilerin görüşlerinde uygulamaların etkili olduğu söylenebilir. Bir metni eleştirel olarak analiz etme konusundaki söylemlere bakıldığında değişim görülmediği gibi bazı alt başlıklar altında beklenenin tersine değişiklikler olmuştur. Çalışmanın sonuçları arasında, eleştirel okuryazarlık ile ilgili soru sorma becerisinin ve bu konudaki içeriklerin programın her kademesinde ve sürekli vurgulanması, masallar ile birlikte farklı materyal ve etkinlik içeriklerinin yer aldığı bir sürecin yürütülmesi ve metin türlerine yönelik yazma becerilerine yönelik etkinliklere yer verilmesi gerektiği bulunmaktadır.This study aimed to develop the critical literacy skills of elementary school students. The primary objective was to investigate the impact of reading and writing activities, developed using fairy tales, on the development of critical literacy skills of 4th grade students. Additionally, it sought to explore the role of fairy tales and writing-based activities in fostering critical literacy. The research was conducted with 4th grade students with a class size of 31 at a public primary school in Alanya during the 2023-2024 academic year, employing a qualitative case study methodology. 23 students were evaluated as participants due to having complete texts. A three-stage modular program was developed, comprising deconstruction, reconstruction, and transformation phases for the study. Snow White and the Seven Dwarfs, Cinderella, Puss in Boots, and Jack and the Beanstalk were chosen as fairy tales. Students rewrote selected fairy tales by reconstructing and transforming them. Data was collected through students' written texts, pre- and post-research interviews with selected 10 participants, and researcher field notes. Content analysis and constant comparative analysis were utilized for data interpretation. Findings revealed that among critical literacy skills, 'disturbing the commonplace' was most prominent, followed by 'defining the problem critically and in all its complexity,' 'examining multiple perspectives,' 'taking social action,' and lastly, 'questioning one's own presuppositions.' The fairy tales elicited varying degrees of critical content, with Snow White generating the most, followed by Cinderella, Puss in Boots, and Jack and the Beanstalk. A decrease in critical literacy content was observed in students' transformation texts compared to their reconstruction texts, particularly in the latter two fairy tales. Interview responses indicated that while the interventions did not significantly impact students' text participant perspectives, they were effective in enhancing students' views as text users. Notably, no substantial changes were observed in students' ability to critically analyze texts, with some subdomains showing unexpected shifts. The study concludes that critical literacy skills and related content should be consistently emphasized throughout the educational program. It recommends incorporating diverse materials and activities alongside fairy tales and including genre-specific writing exercises to enhance critical literacy development.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessEleştirel okuryazarlıkilkokulmasalyazma.Critical literacyelementary schoolfairy taleswritingMaster Thesis913715