Akdeniz bölgesinde bulunan sulama şebekelerinin kalite indeksi ile değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmada Akdeniz bölgesinde bulunan sulama şebekeleri performanslarının kalite indeksi yöntemi ile değerlendirilmesi yapılmıştır. Yöntemler ve Bulgular: Bu çalışma, Akdeniz Bölgesi’nde Devlet Su İşleri (DSİ) 6. Bölgede bulunan 17 sulama şebekesinde yürütülmüştür. Çalışmada 2006-2016 arasındaki veriler kullanılmıştır. Toplam 16 performans göstergesi kullanılmıştır (su dağıtım, finansal ve üretim etkinlik göstergeleri). Sulama şebekelerini değerlendirmek amacıyla temel bileşenler analizi ve kalite indeksi kullanılmıştır. Sonuç olarak, sulama şebekelerinin performansına en çok etki eden göstergeler temel bileşenler analizi ile belirlenmiştir. Kalite indeksi ise sulama şebekelerinin başarı sıralaması amacıyla kullanılmıştır. On bir yıllık verilerin ortalama değerlerine göre, Ceyhan sulamasında sulama oranı %86.25, Düziçi Sabunsuyu sulamasında su temin oranı 4.71, Anamur sulamasında birim sulanan alan üretim değeri 23866 $ ha-1 , Samandağ sulamasında birim sulama alanına düşen işletme, yönetim ve bakım masrafları 502 $ ha-1 olarak hesaplanmıştır. Genel Yorum: Kalite indeksine göre, Bozyazı, Silifke ve Anamur sulama şebekeleri en yüksek performans değerlerine sahipken, Karaisalı, Mut ve Düziçi Sabunsuyu sulama şebekeleri en düşük performans değerlerine sahiptir. Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Yapılan çalışma sonucunda, su iletim kanalları ve sulama yöntemlerinin geliştirilmesi ile sulama performansının aratabileceği belirlenmiştir.

Aims: In this study, performances of irrigation networks assessment made through quality index method in Mediterranean Region. Methods and Results: The present study was conducted on 17 irrigation schemes from 6. Region (Mediterranean region) of State Hydraulic Works (DSI) by using performance indicator for 11 years of monitoring and evaluation reports from 2006 to 2016. A total of 16 performance indicators were examined in three groups (water distribution, financial and agricultural activity productive efficiency indicators). In order to evaluate irrigation schemes, the performance indicators were analyzed by principle component as well as the quality index of multivariate statistical methods. The irrigation schemes of each irrigation region were evaluated among themselves over the years. As a result, the most effective indicators were determined using the principle component analysis by reducing a large number of performance indicators. The quality index ensured the ranking of success among the irrigation schemes in Mediterranean region. The performance indicator group, which is effective in each scheme has changed scheme to scheme. According to mean values of performance indicators for 11 years, irrigation ratio was found 86.25% in Ceyhan, relative water supply was found 4.71 in Düziçi Sabunsuyu, output per unit irrigated area was found 23866 $ ha-1 in Anamur, maintenance, operation and management cost per unit command area was found 502 $ ha-1 in Samandağ irrigation scheme. Conclusions: According to quality index analysis, Bozyazı, Silifke and Anamur irrigation schemes have the highest performance while Karaisalı, Mut and Düziçi Sabunsuyu irrigation schemes have the lowest performance during study period. Significance and Impact of the Study: As a result, it was determined that water delivery channels and irrigation methods should be developed in order to increase the overall performance.