Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Davranışsal Ketlenmesi ve Akran İlişkilerinde Ebeveyn Duygu Sosyalleştirmesinin Düzenleyici Rolü
Özet
Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönem çocuklarını davranışsal ketlenme,
akran ilişkileri ve ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışları açısından incelemek,
ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışlarının çocukların davranışsal ketlenme mizaç
özelliği ve akran ilişkileri açısından farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır.
İlişkisel tarama modeli kullanılan araştırmada örneklem grubu küme örnekleme
yöntemine göre belirlenmiştir. Şanlıurfa ili Karaköprü, Haliliye ve Eyyübiye ilçelerinde
Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi bağımsız anaokulu ve anasınıflarına devam eden
335 çocuk araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları
olarak; ‘Davranışsal İnhibisyon (Ketlenme) Anketi Ebeveyn Formu’, ‘Çocukların
Olumsuz Duygularıyla Baş etme Ölçeği’ ve 'Çocuk Davranış Ölçeği’ kullanılmıştır.
Çocukların akran ilişkileri akranlarına karşı sosyal olmayan davranış, akranlarına karşı
korkulu kaygılı olma, akranları tarafından dışlanma, akranlarına yönelik prososyal
davranış, aşırı hareketlilik, akranlarına karşı saldırganlık alt boyutlarında; ebeveyn duygu
sosyalleştirme tepkileri destekleyici ebeveyn tepkileri ve destekleyici olmayan ebeveyn
tepkileri alt boyutlarında incelenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre,
akranlarına karşı asosyal davranış ve akranlarına karşı korkulu kaygılı olma davranışının,
yaş değişkenine göre anlamlı olarak farklılaştığı, çocukların davranışsal ketlenmesi ile
akranlarına karşı asosyal davranış, akranlarına karşı korkulu kaygılı olma, aşırı
hareketlilik, saldırganlık davranışları arasında anlamlı bir ilişki olduğu, destekleyici
ebeveyn davranışları ile akranları tarafından dışlanma davranışının anlamlı şekilde
farklılaştığı görülmüştür. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarına göre, çocukların yaşı Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönem çocuklarını davranışsal ketlenme,
akran ilişkileri ve ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışları açısından incelemek,
ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışlarının çocukların davranışsal ketlenme mizaç
özelliği ve akran ilişkileri açısından farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır.
İlişkisel tarama modeli kullanılan araştırmada örneklem grubu küme örnekleme
yöntemine göre belirlenmiştir. Şanlıurfa ili Karaköprü, Haliliye ve Eyyübiye ilçelerinde
Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi bağımsız anaokulu ve anasınıflarına devam eden
335 çocuk araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları
olarak; ‘Davranışsal İnhibisyon (Ketlenme) Anketi Ebeveyn Formu’, ‘Çocukların
Olumsuz Duygularıyla Baş etme Ölçeği’ ve 'Çocuk Davranış Ölçeği’ kullanılmıştır.
Çocukların akran ilişkileri akranlarına karşı sosyal olmayan davranış, akranlarına karşı
korkulu kaygılı olma, akranları tarafından dışlanma, akranlarına yönelik prososyal
davranış, aşırı hareketlilik, akranlarına karşı saldırganlık alt boyutlarında; ebeveyn duygu
sosyalleştirme tepkileri destekleyici ebeveyn tepkileri ve destekleyici olmayan ebeveyn
tepkileri alt boyutlarında incelenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre,
akranlarına karşı asosyal davranış ve akranlarına karşı korkulu kaygılı olma davranışının,
yaş değişkenine göre anlamlı olarak farklılaştığı, çocukların davranışsal ketlenmesi ile
akranlarına karşı asosyal davranış, akranlarına karşı korkulu kaygılı olma, aşırı
hareketlilik, saldırganlık davranışları arasında anlamlı bir ilişki olduğu, destekleyici
ebeveyn davranışları ile akranları tarafından dışlanma davranışının anlamlı şekilde
farklılaştığı görülmüştür. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarına göre, çocukların yaşı Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönem çocuklarını davranışsal ketlenme,
akran ilişkileri ve ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışları açısından incelemek,
ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışlarının çocukların davranışsal ketlenme mizaç
özelliği ve akran ilişkileri açısından farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır.
İlişkisel tarama modeli kullanılan araştırmada örneklem grubu küme örnekleme
yöntemine göre belirlenmiştir. Şanlıurfa ili Karaköprü, Haliliye ve Eyyübiye ilçelerinde
Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi bağımsız anaokulu ve anasınıflarına devam eden
335 çocuk araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları
olarak; ‘Davranışsal İnhibisyon (Ketlenme) Anketi Ebeveyn Formu’, ‘Çocukların
Olumsuz Duygularıyla Baş etme Ölçeği’ ve 'Çocuk Davranış Ölçeği’ kullanılmıştır.
Çocukların akran ilişkileri akranlarına karşı sosyal olmayan davranış, akranlarına karşı
korkulu kaygılı olma, akranları tarafından dışlanma, akranlarına yönelik prososyal
davranış, aşırı hareketlilik, akranlarına karşı saldırganlık alt boyutlarında; ebeveyn duygu
sosyalleştirme tepkileri destekleyici ebeveyn tepkileri ve destekleyici olmayan ebeveyn
tepkileri alt boyutlarında incelenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre,
akranlarına karşı asosyal davranış ve akranlarına karşı korkulu kaygılı olma davranışının,
yaş değişkenine göre anlamlı olarak farklılaştığı, çocukların davranışsal ketlenmesi ile
akranlarına karşı asosyal davranış, akranlarına karşı korkulu kaygılı olma, aşırı
hareketlilik, saldırganlık davranışları arasında anlamlı bir ilişki olduğu, destekleyici
ebeveyn davranışları ile akranları tarafından dışlanma davranışının anlamlı şekilde
farklılaştığı görülmüştür. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarına göre, çocukların yaşı ve davranışsal ketlenmesinin akranlarına karşı asosyal davranış alt boyutunu anlamlı
biçimde yordadığı tespit edilmiştir. Çocukların cinsiyet ve davranışsal ketlenmesinin
akranları tarafından dışlanma alt boyutunu anlamlı biçimde yordadığı belirlenmiştir.
Çocukların takvim yaşı, cinsiyet ve davranışsal ketlenmesinin akranları tarafından
korkulu kaygılı olma alt boyutunu anlamlı biçimde yordadığı tespit edilmiştir. Çocukların
cinsiyet ve davranışsal ketlenmesi aşırı hareketlilik alt boyutunu anlamlı biçimde
yordadığı belirlenmiştir. Çocukların cinsiyet ve davranışsal ketlenmesinin akranlarına
karşı saldırganlık alt boyutunu anlamlı biçimde yordadığı ortaya çıkmıştır. Düzenleyici
etki model analizi incelendiğinde, destekleyici ebeveyn tepkilerinin çocukların
davranışsal ketlenme ve akranlarına karşı korkulu kaygılı olması arasındaki ilişkide
düzenleyici etkisi olduğu tespit edilmiştir.
Araştırma kapsamında elde edilen bulgular ışığında okul öncesi dönem çocuklarının
davranışsal ketlenmesi ile ilgili daha fazla araştırma yapılması, bu mizaç özelliğine sahip
çocukları tespit etmek ve uygun müdahale programları uygulamak açısından yarar
sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca okul öncesi dönem çocuklarının davranışsal
ketlenmesi ile ilişkin faktörlerin bir arada incelendiği araştırmalar yapılması bu mizaç
özelliğine sahip çocukların kaygısına etki eden faktörleri belirlemek açısından önemli
görülmektedir. The aim of this study is to examine preschool children in terms of behavioral inhibition,
peer relations and parent emotional socialization behaviors, and to reveal whether parent
emotion socialization behaviors differ in terms of behavioral inhibition temperament and
peer relations of children. In the study in which the relational screening model was used,
the sample group was determined according to the cluster sampling method. The sample
of the study consisted of 335 children attending the official independent kindergartens
and kindergartens affiliated to the Ministry of National Education in the Karaköprü,
Haliliye and Eyyübiye districts of Şanlıurfa. As data collection tools in the research; The
'Behavioral Inhibition (Inhibition) Questionnaire Parent Form', 'The Scale for Coping
with Children's Negative Emotions' and the 'Child Behavior Scale' were used. In the sub dimensions of children's peer relations, non-social behavior towards their peers, fearful
anxiety towards their peers, exclusion by their peers, prosocial behavior towards their
peers, hyperactivity, and aggression towards their peers; Parental emotion socialization
responses were examined in the sub-dimensions of supportive parent responses and non supportive parent responses. According to the results obtained in the study, asocial
behavior towards their peers and fearful-anxious behavior towards their peers differed
significantly according to the age variable, and there was a significant relationship
between behavioral inhibition of children and asocial behavior towards their peers,
fearful-anxious towards their peers, hyperactivity, and aggression. It was observed that
supportive parental behaviors and ostracized behaviors differed significantly. According
to the hierarchical regression analysis results, it was determined that the age and
behavioral inhibition of children significantly predicted the sub-dimension of asocial
behavior towards their peers. It was determined that gender and behavioral inhibition of
children significantly predicted the sub-dimension of being excluded by their peers. It was determined that children's chronological age, gender and behavioral inhibition
significantly predicted the fearful-anxious sub-dimension by their peers. It was
determined that gender and behavioral inhibition of children significantly predicted
hyperactivity sub-dimension. It was determined that gender and behavioral inhibition of
children significantly predicted aggression towards peers sub-dimension. When the
moderator effect model analysis was examined, it was determined that supportive parent
responses had a moderator effect on the relationship between behavioral inhibition and
fearful anxiety towards peers.
In the light of the findings obtained within the scope of the research, it is thought that
more research on behavioral inhibition of preschool children will be beneficial in terms
of identifying children with this temperament and applying appropriate intervention
programs. In addition, it is considered important to conduct studies examining the factors
related to behavioral inhibition of preschool children together in order to determine the
factors affecting the anxiety of children with this temperament.
Koleksiyonlar
- Tez Koleksiyonu [242]