Anadolu Selçuklu Mimarisinde Tuğla Kubbeler

Abstract

Türk İslam mimarisinde tuğla malzemenin değişik şekillerde örülerek farklı tasarımların elde edilmesi, Büyük Selçuklu yapılarında karakteristik bir özellik olarak karşımıza çıkar. Bu özellik Anadolu Selçuklu yapılarında da bir gelenek olarak devam etmiştir. Genel olarak işlevsel amaçlı kullanılan tuğla malzeme süsleme amacıyla da Anadolu Selçuklu yapılarında tercih edilmiştir. Kubbelerde kullanılan tuğlaların işlevsel özelliklerinin yanı sıra süsleme yönünden de faydalanıldığı Anadolu Selçukluda, bu tuğlalar başlıca dört şekilde kullanılmıştır: Eğik istifli sırsız tuğlalar, yatay- düşey istifli sırlı veya sırsız tuğlalar, yatay istifli sırlı tuğlalar ve yatay-düşey istifli sırlı tuğlalar, olarak karşımıza çıkar. Çay Taş Medrese ve İnce Minareli Medrese’nin avlu kubbeleri yatay-düşey istifli sırlı tuğlaların kullanıldığı dördüncü gruba dâhildir. İnce Minareli Medrese diğer kubbelerden farklı bir tasarımla karşımıza çıkar. Anadolu Selçuklu Mimarisi’nde kullanılan malzemeler, farklı çalışmalarda ele alınsa da bugüne kadar tuğla kubbeler ile ilgili kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Kubbelerdeki tuğla kullanımı ve süsleme özellikleri bu çalışmanın konusunu oluşturur.