Sektör farkındalığında etik değerlerin gelişimi

Abstract

Amaç – Etik değerlerin kurumun içsel ve dışsal çevre bileşenleri üzerindeki etkisi, bu değerlerinkurum, grup ve birey düzeyindeki davranışlarda yönlendiriciliğine dikkatleri çekmektedir.İşletmelerde söz konusu düzeylerde gerçekleştirilecek davranışların etik yönlendiriciliği, arzuedilen olumlu çıktılara ulaşmada önemli bir etmen olan sektörel dinamiklerin önemini ortayakoymaktadır. Bu nedenle arzu edilen davranışların ortaya çıkarılmasında bir öncül olarak etikdavranış, işletmenin yer aldığı sektör ve işkolundan doğrudan etkilenerek farklılaşabilecektir.Araştırmanın amacı etik değerlerin sektör düzeyinde ne derecede farklı olabileceğini incelemektir.Yöntem – Araştırmada üretim ve hizmet sektöründeki işletmelerden veri alınmış, üretim sektörüiçin ISO meslek komiteleri 46 çalışma grubundan ISO 500 listesine giren işletmeler, hizmet sektörüiçin ise 12 alt iş kolundan İstanbul Ticaret Odası Meslek Komiteleri sınıflandırmasındaki işletmelerseçilmiştir. Büyük ölçekli işletmelerin seçildiği ve karma yöntemin (nitel ve nicel yöntemin birlikte)kullanıldığı çalışmada işletmelerin web sitelerinde yer alan değer ifadeleri incelenmiş ve analizbirimi terim olarak belirlenmiştir. Her iki sektör işletmeleri için incelenen etik değer ifadeleri kod,kategori ve tema formuna getirilmiş; aynı sektör için işletmeler arası farklılık ki-kare uygunluktesti ile incelenmiştir.Bulgular – Üretim sektörü işletmeleri için müşteri odaklı olma, sürdürülebilirlik ve çalışana değerboyutları; hizmet sektörü işletmeleri için müşteri odaklı olma, etik kurallara uyma ve yaptığı işiönemseme boyutlarının en çok belirtilen değerler olduğu görülmüştür. Hizmet ve üretimsektörleri için ortaya çıkan etik değerlerin farklılığı istatistiksel olarak anlamlıdır.Tartışma – Araştırmanın bulguları her iki sektör için ortak değer kodunun şeffaflık, ortak değertemasının ise müşteri odaklılık olduğunu göstermiştir. Müşterinin önceki yıllara göre değişenprofili, talepkârlığı ve aldığı ürün ya da hizmete yönelik sürdürülebilir fonksiyonel faaliyetler, bubağlamda işletme süreçlerinin odağında müşteriyi bulundurmayı etik bir değere taşımaktadır.İşletme için kurum kültürü, işletme çalışanların iyi ve doğru veya kötü ve yanlışı ayırmalarındabaşvuracakları bir araç olarak kurumun kendi etik kodlarının gelişmesinde ve arzu edilentutumların ortaya çıkmasında önem kazanacaktır. Sektör geneli için bütüncül perspektifte etikdeğerlerin sektöre yönelik olan tümevarımcı temaların belirlenmesinde örgütsel ekolojiyaklaşımından yararlanılabilir.