Okul öncesi dönem çocuklarının saldırganlık düzeylerinin duygu ifade etme ve duygu düzenleme açısından incelenmesi

Abstract

Okul öncesi dönem çocukları sosyal etkileşimleri sırasında zaman zaman saldırgan davranışlar gösterebilirler. Çocukların bu saldırgan davranışları çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Özellikle duygusal gelişimleri kapsamındaki bazı yeterlilikleri bu saldırgan davranışları üzerinde belirleyici rol oynayabilmektedir. Bu araştırmada okul öncesi dönem çocuklarının (3-5 yaş) duygu ifade etme ve duygu düzenleme becerilerinin saldırganlık düzeyleri ile olan ilişkisi incelenmiştir. Çalışmada Denizli il merkezinde resmi ve bağımsız anaokullarında eğitime devam eden 863 çocuk örneklem olarak belirlenmiştir. Çalışmada Okul Öncesi Sosyal Davranış Ölçeği-Öğretmen Formu, Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu ve Duygu Düzenleme Ölçeği veri toplama amacıyla kullanılmıştır. Çocukların saldırganlık düzeyleri öğretmenleri tarafından, duygu ifade etme ve duygu düzenleme becerileri ise anneleri tarafından ilgili ölçme araçları aracılığıyla değerlendirilmiştir. Ölçme araçları aracılığıyla çocukların saldırganlık düzeyleri fiziksel ve ilişkisel saldırganlık alt boyutlarında; duygu ifade etme becerileri mutlu, üzgün, öfkeli ve korkmuş alt boyutlarında ele alınmıştır. Çocukların duygu düzenleme becerileri ise Duygu Düzenleme Ölçeği’nde yer alan tüm olumsuz maddelerin ters kodlanmasıyla elde edilen duygu düzenleme toplam puanına ek olarak duygu düzenleme ve değişkenlik/olumsuzluk alt boyutları çerçevesinde incelenmiştir. Araştırma verileri, çocukların fiziksel ve ilişkisel saldırganlık düzeylerinin cinsiyetleri bakımından anlamlı olarak farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için t testi ile yaşları bakımından anlamlı olarak farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için varyans analizi (ANOVA) ile analiz edilmiştir. Çocukların duygu ifade etme becerileri ve duygu düzenleme becerilerinin fiziksel ve ilişkisel saldırganlık düzeylerini yordama gücü hiyerarşik çoklu doğrusal regresyon analizi yardımıyla belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma sonuçları çocukların sadece fiziksel saldırganlık düzeylerinin cinsiyet değişkeni açısından anlamlı şekilde farklılaştığını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte çocukların hem fiziksel hem de ilişkisel saldırganlık düzeylerinin yaşları bakımından anlamlı şekilde farklılaştığı görülmüştür. Regresyon analizinden elde edilen sonuçlara göre çocukların fiziksel saldırganlıkları öfkeli, üzgün ve korkmuş duygu ifade etme düzeyleri; duygu düzenleme alt boyutu olan değişkenlik/olumsuzluk düzeyleri ve duygu düzenleme toplam düzeyleri tarafından anlamlı şekilde yordanmaktadır. Ayrıca çocukların ilişkisel saldırganlıklarının öfkeli ve üzgün duygu ifade etme düzeyleri ile duygu düzenleme becerileri alt boyutu olan değişkenlik/olumsuzluk düzeyleri tarafından anlamlı şekilde yordandığı görülmüştür. Elde edilen bulgular alanyazında ilişkili çalışmalar kapsamında tartışılmış ve ulaşılan sonuçlar çerçevesinde hem uygulayıcılara hem de gelecek araştırmacılara çeşitli öneriler sunulmuştur.