Özel okul öğretmenlerinin örgütsel adalet algılarının örgütsel sinizm tutumlarına etkisi

Abstract

Bu araştırmada, Antalya ili Alanya ilçesinde görev yapan özel okul öğretmenlerinin örgütsel adalet algılarının örgütsel sinizm tutumlarına etkisini incelenmiştir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Antalya ilinin Alanya ilçesinde bulunan özel öğretim kurumlarında 2022- 2023 eğitim-öğretim yılında görev yapan toplam 621 öğretmen içerisinden basit rastgele örnekleme yoluyla ulaşılan toplam 376 öğretmenden oluşturmaktadır. Araştırmada öğretmenlerin örgütsel adalet algıları, Niehoff ve Moorman (1993) tarafından geliştirilen ve Polat (2007) tarafından geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılarak Türkçe’ye uyarlanan, 19 maddeden ve üç alt boyuttan oluşan ‘Örgütsel Adalet Ölçeği’ ile belirlenmiştir. Örgütsel sinizm tutumları ise Brandes, Dharwadkar ve Dean (1999) tarafından geliştirilen, Kalağan (2009) tarafından geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılarak Türkçe’ye uyarlanan, 13 maddeden ve üç alt boyuttan oluşan ‘Örgütsel Sinizm Ölçeği’ kullanılarak belirlenmiştir. Araştırmanın verileri, nicel analiz yöntemleriyle değerlendirilmiştir. Bu kapsamda bilgisayar destekli istatistik analiz programlarından faydalanılmıştır. Bu programlar aracılığıyla verilere t-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Tukey HSD çoklu karşılaştırma (post-hoc), Pearson Korelasyon Analizi ve Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonunda cinsiyet, medeni durum, öğrenim durumunu ve okuldaki çalışma yılı değişkenlerine göre öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının anlamlı bir farklılaşma göstermediği saptanmıştır. Toplam çalışma yılı değişkenine bakıldığında ise etkileşimsel adalet ve işlemsel adalet alt boyutunda anlamlı farklılık varken dağıtımsal adalet alt boyutunda anlamlı farklılığın bulunmadığı tespit edilmiştir. Özel okullarda görev yapan öğretmenler görev aldıkları okullarda etkileşimsel adalet, dağıtımsal adalet ve işlemsel adaletin varlığına kısmen iv katılmaktadırlar. Öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumunun cinsiyet, medeni durum ve öğrenim durumu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılaşma göstermediği saptanmıştır. Toplam çalışma yılı ve okuldaki çalışma yılı değişkenine bakıldığında anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Örgütsel adaletin alt boyutları ile örgütsel sinizm alt boyutları arasındaki ilişkiye bakıldığında, tüm alt boyutlar arasında negatif ve anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Çoklu doğrusal regresyon analizi sonucuna göre dağıtımsal ve etkileşimsel adalet boyutlarının örgütsel sinizmin bilişsel ve duyuşsal boyutlarını yordadığı, işlemsel adalet boyutunun ise örgütsel sinizmin davranışsal boyutunu yordadığı belirlenmiştir. Bilişsel ve duyuşsal sinizm boyutlarında en güçlü yordayıcının etkileşimsel adalet boyutu olduğu, davranışsal sinizm boyutunun ise en çok işlemsel adalet boyutu tarafından yordandığı tespit edilmiştir

The study examines the effect of private school teachers' perceptions of organisational justice on their organisational cynicism attitudes. Relational screening model was used in the research. The sample group of the research consists of 376 teachers who were reached through simple random sampling from a total of 621 teachers working in private educational institutions in Alanya district of Antalya province in the 2022-2023 academic year. In the study, teachers' perceptions of organisational justice were determined by the 'Organisational Justice Scale' consisting of 19 items and three subdimensions, developed by Niehoff and Moorman (1993) and adapted to Turkish by Polat (2007) after validity and reliability studies, the attitudes towards organisational cynicism were determined by the 'Organisational Cynicism Scale', which was developed by Brandes, Dharwadkar and Dean (1999), adapted to Turkish by Kalağan (2009) after validity and reliability studies, and consists of 13 items and three sub-dimensions. The data of the study were evaluated by quantitative analysis methods. Computer-aided statistical analysis programmes were used to analyze the data obtained from the sample group. Through these programmes, t-Test, One-Way Analysis of Variance (ANOVA), Tukey HSD multiple comparison (post-hoc), Pearson Correlation Analysis and Multiple Linear Regression Analysis were performed on the data. At the end of the study, it was found that teachers' perceptions of organisational justice did not show a significant difference according to gender, marital status, educational status and years of service in the school. Considering the total years of employment variable, it was found that there was a significant difference in the interactional justice and procedural justice subdimensions, while there was no significant difference in the distributive justice subdimension. Teachers working in private schools partially agree with the existence of interactional justice, distributive justice and procedural justice in their schools. Private school teachers partially agree with the existence of interactional justice, distributive justice and procedural justice in the schools where they work. It was found that teachers' organisational cynicism attitude did not show a significant difference according to gender, marital status and educational status variables. It was found that there was a significant difference according to the variables of total years of service and years of service in the school. When the relationship between the sub-dimensions of organisational justice and organisational cynicism was examined, it was found that there was a negative and significant relationship between all sub-dimensions. According to the results of multiple linear regression analysis, it was determined that the distributive and interactional justice dimensions predicted the cognitive and affective dimensions of organisational cynicism, and the transactional justice dimension predicted the behavioural dimension of organisational cynicism. It was determined that the interactional justice dimension was the strongest predictor of cognitive and affective cynicism dimensions, while the behavioural cynicism dimension was predicted mostly by the transactional justice dimension.