Okul Öncesi Çocuklara Yönelik Türkçe ve Almanca Resimli Kitaplardaki Sözbilimsel Yapıların Analizi

Abstract

Okuma alışkanlığı kazanımı yaşamın ilk yıllarında başlayan ve yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Erken yaşlardan itibaren okuma alışkanlığı kazanan çocuklar, akranlarına kıyasla birçok açıdan daha avantajlı bir konuma yükselmektedir. Çocukların okuma alışkanlığı kazanımı sürecinde resimli kitaplar oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle, resimli çocuk kitaplarını ele alan birçok bilimsel araştırma yapılmaktadır. Bu araştırmalar genellikle resimli kitaplar aracılığıyla değerler eğitimi gibi konulara ağırlık vermektedir. Fakat alandaki uzmanlar çocuk kitaplarının özellikle dilbilimsel olarak incelenmesi gerektiğine dikkat çekmektedir. Bu çalışmada okul öncesi çocuklara yönelik Türkçe ve Almanca resimli kitaplardaki sözbilimsel yapılar karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve resimli çocuk kitaplarına metin dilbilimsel bir bakış sunulmuştur. Sözbilimsel yapıların analizinde Mann ve Thompson tarafından geliştirilen sözbilimsel yapı kuramı kullanılmıştır. Sözbilimsel yapı kuramı, bir metni oluşturan ardışık cümleler arasındaki anlamsal ilişkileri tespit eder ve metin tutarlılığının nasıl organize edildiğini ortaya çıkarır. Bu bağlamda, Türkçe resimli kitaplarda tutarlılığın en çok sıralama ve ek bilgi ilişkileriyle sağlandığı görülmüştür. Almanca resimli kitaplardaysa ek bilgi ve neden-sonuç ilişkileri metin tutarlılığı için en çok kullanılan sözbilimsel ilişkilerdir. Çalışmadaki bulgular Türkçe resimli kitapların anlaşılabilmesi için okurun çok sayıda metin tabakasını iyi bir şekilde anlaması gerektiğini göstermektedir. Çocuk kitaplarındaki metinlerin organizasyonunda görülen bu farklı sözbilimsel yapılardan hangisinin okumayla ilgili alanları nasıl etkilediği sorusu henüz bu alanda yeterince deneysel çalışma olmadığı için yanıtsızdır.