Türkçe Ders Kitabı Dinleme/İzleme Metin Etkinliklerinin Türkçe Dersi Öğretim Programında Yer Alan Kazanımlarla Uyuşma Düzeyleri

Abstract

Türkçe öğretimi içerisinde en çok ihmal edilen alan olarak dinleme/izleme öğrenme alanı ön plana çıkmaktadır. Millî Eğitim Bakanlığının 2019 yılında yayınladığı Türkçe Dersi Öğretim Programında dinleme/izleme öğrenme alanı ve kazanımları yer almaktadır. Araştırmamızda söz konusu öğrenme alanı ve kazanımları çerçevesinde hazırlanan ortaokul Türkçe ders kitabı dinleme/izleme metinlerinde yer alan etkinliklerin programdaki kazanımlarla uyuşma durumlarına bakılmıştır. Araştırma kapsamında rastgele seçilen Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 5, 6, 7 ve 8. sınıf ders kitapları nitel araştırma yaklaşımı kapsamında doküman incelemesi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Elde edilen veriler betimsel çözümlemeye tabi tutulmak suretiyle yazar tarafından önceden kategorilendirilmiş başlıklar çerçevesinde açıklanarak yorumlanmıştır. Araştırmaya konu kitap etkinlikleri incelendiğinde tüm temalarda en az dört dinleme/izleme metni ve bu metinlere ait birçok etkinliğe rastlandığı bu yönüyle Türkçe Dersi Öğretim Programıyla ders kitaplarının uyum sağladığı görülmüştür. Ancak Türkçe Dersi Öğretim Programında yer alan bazı kazanımların (dinledikleri/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir, görüşlerini bildirir vb.) tüm ders kitapları etkinlikleriyle uyumlu olmasına rağmen bazı kazanımların (dinlediği/izlediği metinde olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur, konuşmacının sözlü olmayan mesajlarını kavrar, tutarlılığı sorgular) 7. ve 8. sınıf ortaokul Türkçe ders kitabı etkinliklerinde yer almadığı görülmüştür. Ayrıca birçok Türkçe Dersi Öğretim Programı kazanımının özellikle 7. ve 8. sınıf ders kitapları dinleme/izleme etkinliklerinde tam olarak yansıtılmadığı, bazı dinleme/izleme metinlerinde yer alan etkinlikler çerçevesinde sadece program kapsamında ifade edilen bir veya iki kazanıma yer verildiği dolayısıyla beklenen çeşitliliğin ve sistematiğin sağlanmadığı sonucuna ulaşılmıştır